| Το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου διοργανώνει κάθε Τετάρτη, από τις 29/2 μέχρι τις 30/5 έναν κύκλο σεμιναρίων γύρω από την ελληνική κρίση. Τα σεμινάρια θα ξεκινούν στις 3 μ.μ. και θα φιλοξενούνται στην αίθουσα Γ6 (νέο κτίριο, 3ος όροφος) | |
29 Φεβρουαρίου 2012, Αντώνης Λιάκος (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) «Τα συμφραζόμενα της κρίσης: Η αλλαγή στη διαχείριση της οικονομίας και της κοινωνίας». 7 Μαρτίου 2012, Αλέξανδρος Κιουπκιολής (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) «Βιοπολιτική του πλήθους και πολιτική της ηγεμονίας: για μια ηγεμονία του πλήθους». 14 Μαρτίου 2012, Μανόλης Αγγελίδης (Πάντειο Πανεπστήμιο) «Πολιτική και οικονομία στη θεωρία του νέο-φιλελευθερισμού». 21 Μαρτίου 2012, Άκης Γαβριηλίδης (Συγγραφέας και Μεταφραστής) «Περί της σχετικής ετερονομίας του οικονομικού». 28 Μαρτίου 2012, Απόστολος Δεδουσόπουλος (Πάντειο Πανεπστήμιο) «Επισφάλεια και ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας». 4 Απριλίου 2012, Δημήτης Μυλωνάκης (Πανεπιστήμιο Κρήτης) «Οικονομική Κρίση και η Κρίση της Οικονομικής Επιστήμης». 25 Απριλίου 2012, Μιχάλης Ψημίτης (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) «Ρευστά κινήματα σε ρευστούς καιρούς: Γνώση, ψυχή και συναίσθημα σε σύγχρονες μορφές συλλογικής δράσης». 2 Μαΐου 2012, Σταύρος Σταυρίδης (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) «Να σκεφτούμε το κίνημα των πλατειών: Συλλογική δράση και πολιτική υποκειμενοποίηση». 9 Μαΐου 2012, Κύρκος Δοξιάδης (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) «Από τον πολιτικό φιλελευθερισμό στο νεοφιλελευθερισμό: Μια φουκωική προσέγγιση». 16 Μαΐου 2012, Δημήτρης Μπελαντής (Συγγραφέας-Νομικός) «Το παρόν κράτος έκτακτης ανάγκης: προς την απορρύθμιση της συνταγματικής/δικαιϊκής μορφής». 23 Μαΐου 2012, Ευκλείδης Τσακαλώτος (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) «Οι διαφορετικές στιγμές της κρίσης στην Ελλάδα και Ευρώπη». 30 Μαΐου 2012, Γιάννης Σταυρακάκης (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) «Πέρα από τα πνεύματα του καπιταλισμού: υποκείμενα, κοινωνικός δεσμός και αλλαγή». Ο νεοφιλελευθερισμός, στις διαφορετικές παραλλαγές του, συγκροτεί τα τελευταία είκοσι χρόνια τη βιωμένη εμπειρία της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων στον κόσμο. Έχοντας επεκταθεί και στις πιο εύπορες χώρες του πλανήτη, όπως οι ΉΠΑ και ο παλαιός πυρήνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προχώρησε στην τελική του εφόρμηση στα «γουρούνια» της Ευρώπης, παίρνοντας έναυσμα από τη λεγόμενη κρίση χρέους που δημιουργήθηκε στις πιο ευάλωτες οικονομικά χώρες, ξεκινώντας από την Ελλάδα. Οι πολιτικές του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, που εφαρμόστηκαν σταδιακά σε όλες σχεδόν τις χώρες του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού» και του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου, επέστρεψαν στην Ευρώπη, με πρωτοβουλία της ίδιας της ηγεσίας της. Το αίτημα της ριζικής «αναδόμησης» του δημόσιου τομέα και της οικονομίας, ώστε να επιτευχθεί η οικονομική ανάπτυξη, απέκτησε το απόλυτο προβάδισμα έναντι οποιουδήποτε άλλου πολιτικού και κοινωνικού αιτήματος. Όλοι οι τομείς της κοινωνικής ζωής κυριαρχήθηκαν από την οικονομία και αποτιμώνται με οικονομικούς όρους. Το αόριστο διεθνικό «υποκείμενο» του οικονομικού λόγου, οι «αγορές», αναδύθηκε ως το κατ’ εξοχήν υποκείμενο και του πολιτικού λόγου, επιβάλλοντας πολιτικές, ακόμα και ασκώντας αδιαμεσολάβητη πολιτική διακυβέρνηση. Ο οικονομικός λόγος κατέστη κυρίαρχο ιδίωμα της πολιτικής, η οποία μετασχηματίζεται σε «υπόθεση τεχνοκρατών ειδικών στην οικονομία». Ο νεοφιλελευθερισμός (αυτο)παρουσιάζεται ως θεωρία πρακτικών της πολιτικής οικονομίας που υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη ευημερία προάγεται καλύτερα με την προώθηση της ιδιωτικής-ατομικής επιχειρηματικότητας, την ενίσχυση της ατομικής ιδιοκτησίας, με την ελευθερία των αγορών και το μετασχηματισμό του φορντικού και κεϋνσιανού μοντέλου του κράτους ώστε να διασφαλίζει το κατάλληλο το θεσμικό πλαίσιο για την ευόδωση των πρακτικών αυτών. Όπως, όμως, υποστηρίζουν οι κριτικοί του, οι στόχοι που προτείνει έχουν σκοπό τη μεγαλύτερη συσσώρευση κεφαλαίου και την αναπροσαρμογή, προς τον σκοπό αυτό, των σχέσεων κεφαλαίου-εργασίας. Αποτελεί μια φάση του καπιταλισμού που (αντίθετα από τις εξαγγελίες των οπαδών του) οδηγεί στη «συσσώρευση μέσω της αποστέρησης»: ιδιωτικοποιεί και εμπορευματοποιεί τα δημόσια αγαθά· η χρηματοπιστωτική λογική που τον διαπνέει μετατρέπει ό,τι καλό (ή κακό) συμβεί σε οικονομική κερδοσκοπική επιχείρηση· τροφοδοτείται από τη διαχείριση και τη χειραγώγηση των κρίσεων· μετατρέπει το κράτος σε φορέα πολιτικών που αναδιανέμουν τον πλούτο προς τα πάνω. [1] Ο νεοφιλελευθερισμός (αυτο)παρουσιάζεται ως θεμελιακά αντι-θεωρητική και αντι-ιδεολογική, τεχνοκρατική οικονομική ορθολογικότητα, που στοχεύει στην επίτευξη οικονομικών στόχων και στηρίζεται στους αριθμούς. Όπως όμως υποστηρίζουν ορισμένοι επικριτές του, είναι μια ιδεολογία: η ιδεολογία της περιόδου που ο καπιταλισμός επιχειρεί να συμπεριλάβει την παραγωγή της ίδιας της ζωής, επιδιώκοντας να εμπορευματοποιήσει την παραγωγή της ταυτότητας, της ιδιότητας του προσώπου, ακόμα και τις πιο οικείες ανθρώπινες σχέσεις και ανάγοντας ιδέες και πρακτικές όπως η κατανάλωση, ο ανταγωνισμός, η αποτελεσματικότητα ή η αξιολόγηση, σε μετρήσιμους δείκτες της κοινωνικής αξίας.[2] Ή, όπως υποστηρίζουν άλλοι επικριτές του, οι λόγοι και οι πρακτικές του συγκροτούν μια νέα «ορθολογικότητα», με τη φουκωική έννοια του όρου, δηλαδή ένα τρόπο διακυβέρνησης, και άρα πειθάρχησης, των ανθρώπων με βάση τους νόμους της αγοράς, τις αρχές του ανταγωνισμού, του ενεργού ατομικισμού, της επιχειρηματικότητας, της αποτελεσματικότητας και της ανταποδοτικότητας. Πειθάρχηση που οδηγεί στην κατασκευή ενός νέου υποκειμένου, του νεοφιλελεύθερου υποκειμένου.[3] Στην πορεία της εδραίωσής του ενεργοποιήθηκαν διαδικασίες δραματικών μετασχηματισμών σ’ ολόκληρη την πολιτική και κοινωνική ζωή, οι οποίοι έχουν τεθεί στο στόχαστρο του προβληματισμού των κριτικών κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, κατά την τελευταία δεκαπενταετία. Μετασχηματίστηκαν οι τρόποι οργάνωσης και συνάρθρωσης της εξουσίας (από το κράτος και την κυρίαρχη εξουσία του, τη συναίρεση πολιτικής-οικονομικής (και μιντιακής) εξουσίας σε διεθνικές και τοπικές εξουσίες εταιρικού και ολιγαρχικού τύπου και τη δημιουργία δικτύων άνομης, σκιώδους κρατικής εξουσίας, έως τις διεθνικές και τοπικές πρακτικές και τεχνολογίες διακυβέρνησης, που αποπολιτικοποιούν την εξουσία και τη μετατρέπουν σε βιοπολιτική, ενώ ταυτόχρονα αναστέλλουν το νόμο και προσφεύγουν στην ανοικτή καταστολή). Η ίδια η εξουσία αναδιανεμήθηκε προς τα πάνω. Αποδιαρθρώθηκαν τα συλλογικά πολιτικά υποκείμενα. Τα κοινωνικά οράματα κατέπεσαν και απαξιώθηκε η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά με την εγκαθίδρυση ενός ακραίου ατομικισμού. Η ίδια η έννοια του πολίτη μετασχηματίστηκε. Ο ευρωπαϊκός νομικός πολιτισμός αποδομήθηκε. Καταργήθηκαν τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα. Παγιώθηκε η επισφάλεια. Διογκώθηκαν οι ανισότητες, η φτώχεια και η δομική βία για την πλειονότητα των ανθρώπων, η μετανάστευση, η μαζική δημιουργία «ανθρώπινων απόβλητων» και ο ρατσισμός. Η γνώση μεταλλάχθηκε και απαξιώθηκε η κριτική σκέψη. Η φύση εμπορευματοποιήθηκε και πολλαπλασιάστηκαν οι οικολογικές καταστροφές... Εν κατακλείδι, τελεί υπό κατάλυση, στην ίδια την Ευρώπη, ό,τι θεωρείτο ο συγκροτησιακός πυρήνας της ίδιας της έννοιας «Ευρώπη»: οι αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και οι κοινωνικές κατακτήσεις που συνδέονται με αυτές: το κοινωνικό κράτος, το κράτος δικαίου και οι δημοκρατικοί θεσμοί, τα κοινωνικά και ανθρώπινα δικαιώματα, οι πολιτικές ελευθερίες, η έννοια των δημόσιων αγαθών. Όλα αυτά αποδομούνται χωρίς έντονη κοινωνική αντίσταση. Η εισαγωγή της Ελλάδας σε νεοφιλελευθεροποίηση τύπου fast-track, σε περίοδο που το οικοδόμημα του νεοφιλελευθερισμού συγκλονίζεται από τις αντιφάσεις της λογικής του και δυνάμει απειλείται από κοινωνικές αναταραχές (σε πανευρωπαϊκό, αν όχι και σε διεθνές επίπεδο), δημιουργεί πλήθος ερωτήματα σε όλους. Ερωτήματα που αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τη συνομιλία της ανθρωπολογίας με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες. Ερωτήματα αναστοχασμού: Τι είναι εν τέλει ο νεοφιλελευθερισμός; Ιδεολογικός λόγος; Συναρμογή διαφορετικών λόγων και πρακτικών και αν ναι, πώς μπορούμε να ανιχνεύσουμε και να αποσυμπλέξουμε τις συνιστώσες του; Συγκροτημένη πολιτική θεωρία και πρακτική και αν ναι, αποτελεί συνέχεια της λογικής του κλασικού πολιτικού φιλελευθερισμού ή έρχεται σε ρήξη με αυτόν; Ερωτήματα προοπτικής: Πώς μπορούμε να σκεφτούμε το πολιτικό και την πολιτική μετά το τέλος της πολιτικής και τη συναίρεσή της με την οικονομία; Την οικονομία μετά τη συναίρεσή της με την πολιτική; Το κράτος μετά την «απο-κρατικοποίηση». Την εξουσία όταν καθίσταται αόρατη. Τη δημοκρατία μετά την έκλειψη της δημοκρατίας; Το κράτος δικαίου και τη δικαιοσύνη σε συνθήκες έκλειψης της νομιμότητας και της δικαιοσύνης; Το κοινωνικό όραμα σε συνθήκες δυστοπίας; Τις πολιτικές υποκειμενικότητες και τα πολιτικά υποκείμενα μετά την έκλειψη των συλλογικών πολιτικών υποκειμένων; Τι εναλλακτικές λύσεις διαμορφώνονται ή μπορεί να διαμορφωθούν σ’ ένα κόσμο τον οποίο ο νεοφιλελευθερισμός αναδομεί ή έχει ήδη αναδομήσει θεμελιακά; [1]David Harvey (2005), A Brief History of Neoliberalism. Οξφόρδη: Oxford University Press. [2] John Gledhill (2004), “Neoliberalism”. Στο D. Nugent και J. Vincent (επιμ.), A Companion to the Anthropology of Politics, 332-348. Μόλντεν, Μασ.: Blackwell Publishing. [3] Pierre Dardot και Christian Laval (2010), La nouvelle raison du monde. Παρίσι: La Découverte.
Πηγή: Red Notebook
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου