Φεστιβάλ Αντί της Σιωπής (Αρεν Παντείου)

Το ανθρώπινο σώμα ως πεδίο μάχης

«Αν με ρωτήσετε αν ανήκω στην κατηγορία «γυναίκα», θα σας πω ναι, νομικά και πολιτισμικά, αν και υπάρχουν άνθρωποι που θα έλεγαν ότι δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία, ή ότι ανήκω μετά βίας. Για ποιον άνθρωπο θα μπορούσε κανείς να πει ότι ενσαρκώνει το θηλυκό γένος;»

                                                                                                                                                         Judith Butler

«Το να είσαι γένους θηλυκού αποτελεί φυσικό γεγονός ή πολιτισμική επιτέλεση;» αναρωτιέται η Butler. Σχεδόν μισό αιώνα πιο πριν, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ θέτει επίσης το εύλογο ερώτημα του τι σημαίνει να γεννιέσαι με κάποια βιολογικά χαρακτηριστικά. Όταν είπε ότι γυναίκα δεν γεννιέσαι αλλά γίνεσαι, εννοούσε ότι μπορεί να γεννηθείς με συγκεκριμένα ανατομικά χαρακτηριστικά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνεις γυναίκα με την κοινωνική ή πολιτισμική έννοια.

Αυτή ήταν η πρώτη μορφή διαφοροποίησης ανάμεσα στο βιολογικό και στο κοινωνικό φύλο. Όλη η έννοια κρύβεται πίσω από αυτό το «γίνεσαι», δηλαδή ότι το βιολογικό φύλο εισαγάγει μια υπόθεση ή μια πρόθεση να γίνεις, και όχι μια προκαθορισμένη ταυτότητα ή μια «καθιερωμένη ουσία». Η ταύτιση του βιολογικού φύλου με το κοινωνικό και την σεξουαλικότητα δομείται στις διαφοροποιημένες κανονιστικές πρακτικές και επαναλήψεις. Αυτές οι πράξεις δομούν πλαίσια διακριτά και ξεχωριστά, εγκλωβίζοντας τα πρόσωπα σε χωρισμένους ρόλους και μονοσήμαντες μιμήσεις.

Σήμερα, με την επέλαση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, οι στιλιζαρισμένες κανονιστικές αντιλήψεις έχουν μεταφραστεί σε εμπόρευμα, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τις πατριαρχικές και φονταμεταλιστικές δομές εντός της κοινωνίας. Το πιο ακραίο παράδειγμα είναι ότι η «αυτοδιάθεση του σώματος» αξιοποιείται ως δικαιολογία για την υπεράσπιση της πορνείας, της πιο χυδαίας μορφής εκμετάλλευσης της γυναίκας και εν γένει του ανθρώπου.

Καθημερινές σεξιστικές επιθέσεις λαμβάνουν χώρα σε όλα τα ΜΜΕ, διαμορφώνοντας με αυτόν τον τρόπο μια εκλογικευμένη κανονικότητα που εμπορευματοποιεί τόσο το γυναικείο, όσο και το αντρικό σώμα. Το αστικό κράτος , επιβάλλει στις κοινωνικές τάξεις το κυρίαρχο αυτό κοινωνικό πρότυπο, ορίζοντας τι είναι κανονικό και τι όχι, τι «χωράει» στις νόρμες του και τι απαξιώνεται. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, η κοινωνία οδηγείται σε ένα καθεστώς έξαρσης φαινομένων σεξιστικής βίας και συμπεριφοράς, ομοφοβίας και περιθωριοποίησης των ανθρώπων που με τον τρόπο ζωής τους και τις επιλογές τους αμφισβητούν και απορρίπτουν τις προαναφερθείσες νόρμες.

Πώς μπορούμε να εισχωρήσουμε στον πυρήνα μιας ολοκληρωμένης ελευθερίας αν δεν απαλλαχθεί το Ον από την έμφυλη ταυτότητά του; Πώς μπορούμε να θέσουμε εκείνους τους όρους και να μεταβάλλουμε αυτές τις πανίσχυρες, βαθιά ενσωματωμένες νόρμες προς μια κατεύθυνση όπου η ανθρώπινη διάσταση θα είναι πλήρως αποκομμένη από κάθε ιστορική, ηθική και βιολογική κατηγοριοποίηση;

''Στις νάρκες του Έβρου στο πάτο του Αιγαίου χτίζεται η ασφάλεια του κάθε Ευρωπαίου.''

Με αφορμή την τελευταία και ίσως τη μεγαλύτερη τραγωδία στη θάλασσα της Μεσογείου, την δολοφονία περίπου 950 ανθρώπων στη Λαμπεντούζα ,γίνεται πια ξεκάθαρο οτι κανένας δεν μπορεί να δηλώνει άγνοια και να μένει απαθής όταν εκατοντάδες ψυχές χάνονται στη Μεσόγειο. Καθημερινά στην προσπάθεια τους να ξεφύγουν από τον πόλεμο, την βία, τις διώξεις και τη φτώχεια εκατοντάδες άνθρωποι εγκαταλείπουν τις χώρες τους ,ξεκινώντας ένα επικίνδυνο ταξίδι στο οποίο μπορεί να χάσουν την ζωή τους και να πέσουν θύματα δουλεμπόρων. Η μεσόγειος έχει μετατραπεί σε μια θάλασσα-νεκροταφείο και το χειρότερο είναι ότι όλο αυτό έχει αρχίσει να μοιάζει φυσιολογικό. Τα ναυάγια στην Μεσόγειο όμως δεν είναι ένα νέο φαινόμενο αλλά κάτι που συντελείται εδώ και 20 χρόνια. Αυτή η σιωπηλή σφαγή έχει κορυφωθεί τα τελευταία 3 χρόνια,κάνοντας την άμεση κινητοποίηση της Ευρώπης πιο αναγκαία από ποτέ.

Σε μια σύντομη αναδρομή στις μεταναστευτικές πολιτικές ανά την Ευρώπη παρατηρείται έντονα η προσπάθεια μετατροπής της σε έναν τύπο υπερκράτους με την μορφή φρουρίου. η Ευρώπη φρούριο , όπως κάθε φρούριο δημιουργήθηκε χρησιμοποιώντας ως ιδεολογικά προτάγματα για την παγίωση της την προστασία και την ασφάλεια , έτσι οι ανθρώπινες αξίες μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες απογυμνώνονται από κάθε δικαίωμα και κάθε πολιτική ελευθερία. Το υπερκράτος αυτό ενδυναμώνεται με την πλήρη εξουδετέρωση του κράτους δικαίου. Έτσι λοιπόν οι τοπικές αρχές δηλώνουν πως <<δεν χωράνε άλλοι>> , δημιουργούνται κέντρα κράτησης με επιεικώς απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης , υπογράφονται συνθήκες νεοφιλελεύθερου περιεχομένου όπως αυτές του Δουβλίνου,το δουλεμπόριο καλλιεργείται , εντείνονται ρατσιστικά φαινόμενα κυρίως μέσω των δράσεων φασιστικών οργανώσεων όπως η Χρυσή Αυγή, τέλος οι μετανάστες πνίγονται στο φαρμακονήσι και την λαμπεντουζα και η Ευρώπη ενσωματώνει παθητικά έναν νεοφιλελεύθερο σκοταδισμό.

Κάπου εδώ θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι είναι αναγκαίο να ακολουθηθεί μια κοινή ευρωπαική μεταναστευτική πολιτική με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και βασικούς άξονες την αλληλεγγύη και τη δημοκρατία και σκοπό την ιδεολογική ηγεμονία αξιών άκρως αντίθετες με αυτές της νεοφιλελεύθερης πολιτικής,ενάντια στην ξενοφοβία, τον ρατσισμό και τον φασισμό .Για να πραγματοποιηθεί όμως η πολιτική αυτή θα πρέπει αφενός να δημιουργηθεί ένας ενδοευρωπαϊκός μηχανισμός αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας ώστε να μην αναλαμβάνουν την ευθύνη περίθαλψης και προστασίας μεταναστών και προσφύγων μόνο λίγες ευρωπαικές χώρες και αφετέρου θα πρέπει να επανεξεταστεί ο κανονισμός του Δουβλίνου. Αν η προσπάθεια αυτή υλοποιηθεί τότε μια μεγάλη αλλαγή θα πραγματοποιηθεί στην Ευρώπη.